Niegdyś dzięki swojej szybkości były w stanie dogonić zwierzynę na polowaniu. Dzisiaj ich piękno w pełnym galopie można podziwiać podczas wyścigów na torze lub podczas wyścigów terenowych tzw. coursingów. Charty, bo o nich mowa, zostały stworzone by być niezwykle szybkie i takie rzeczywiście są. Dla przykładu chart angielski greyhound potrafi rozwinąć prędkość nawet do 70 km/h.
Wyścigi chartów – nieco historii
Polowania z chartami były niegdyś modne zwłaszcza wśród arystokracji. Towarzyszący im myśliwi na koniach często używali jednocześnie sokołów, które z wysokości mogły wypatrzeć zwierzynę na otwartym terenie. Zadaniem chartów było dogonienie jej i złapanie. W tym celu musiały być zdolne do rozwinięcia dużych prędkości na stosunkowo krótkim dystansie. Od lat polowania z chartami są zabronione, natomiast ich miłośnicy, chcąc zachować walory użytkowe tych psów, zaczęli organizować wyścigi, podczas których mogą ponownie popisać się one swoją szybkością.
Oficjalne wyścigi chartów
Pod patronatem FCI odbywają się dwa rodzaje wyścigów chartów. Pierwszy z nich to wyścigi torowe. Tu liczy się przede wszystkim szybkość zwierzęcia. Drugim rodzajem są wyścigi terenowe tzw. coursingi, gdzie charty oceniane są na podstawie 5 kryteriów.
Wyścigi torowe chartów
Wyścigi torowe, zgodnie z nazwą, odbywają się na torach, które zostały dopuszczone do organizacji tego typu imprez. Psy startują z boksów startowych i gonią za wabikiem, który wykonany jest najczęściej z zajęczej skóry i ma około 40 cm długości. W zależności od rasy charty biegają na dystansie 250 – 500 m w przypadku chartów włoskich i whippetów oraz 200 – 900 metrów w przypadku pozostałych ras. Każdy ze startujących psów obowiązkowo ma założony specjalny, wyjątkowo lekki kaganiec wyścigowy oraz czaprak.
Rywalizacja składa się z przedbiegów i biegu finałowego. Do biegu finałowego przechodzą psy, które wykazały się największą prędkością w przedbiegach. Aby móc startować w międzynarodowych zawodach i mistrzostwach organizowanych pod patronatem FCI, whippety i charciki włoskie muszą mieć ukończone 15 miesięcy, a pozostałe rasy 18 miesięcy. Maksymalny wiek psów dopuszczonych do startów to 8 lat.
Warunki dopuszczenia do startów w wyścigach torowych chartów
W oficjalnych zawodach udział mogą brać jedynie psy, które uzyskały licencję wyścigową. Do prób licencyjnych dopuszczone są wszystkie charty z grupy X FCI oraz pies faraona, podenco kanaryjski, podenco z Ibizy, cirneco dell’Etna z grupy V. Muszą mieć one ukończone 12 miesięcy w przypadku chartów angielskich, whippetów, charcików włoskich oraz cirneco dell`Etna i 15 miesięcy w przypadku pozostałych ras.
Aby uzyskać licencję, pies wykonuje dwa biegi licencyjne. W jednym biegnie samodzielnie na danym dystansie w kagańcu wyścigowym i czapraku. W drugim w towarzystwie psa tej samej rasy (jeśli nie jest to możliwie, dopuszcza się psa innej rasy) posiadającego ważną licencję.
Coursing
Coursing to terenowe wyścigi chartów. Odbywają się one na otwartym terenie, najczęściej dużej łące, łagodnym zboczu lub terenie lekko pagórkowatym. Wabik, który zrobiony jest najczęściej z kawałków plastikowych taśmy lub kolorowych skrawków materiału przyczepiony jest do żyłki, która zaczepiona jest na specjalnych blokach. Bloki wbite są w ziemię w odległości od 40 do 90 metrów od siebie i tworzą trasę, po której „ucieka” wabik. Żyłka zwijana jest przy pomocy maszyny napędzanej silnikiem elektrycznym lub spalinowym. Jej operator ma niezwykle trudne i ważne zadanie. Musi on dostosować szybkość poruszania się wabika tak, aby był on w odpowiedniej odległości od goniących go psów.
Trasa, po jakiej biegną charty, wynosi 400 – 700 m dla whippetów, charcików włoskich i cirneco dell`Etna oraz 500 – 1000 metrów dla pozostałych ras. Każdy pies biegnie 2 razy, chyba że w pierwszym biegu uzyska mniej niż 50% możliwych do uzyskania punktów. I tu dochodzimy do kolejnej kluczowej różnicy między wyścigami torowymi a terenowymi. W przeciwieństwie do wyścigów torowych w coursingu o wygranej decyduje ilość punktów, które są przyznawane przez sędziego. Startujące psy oceniane są według 5 kryteriów:
1. szybkość – rozumiana m.in. jako wydajność ruchu psa,
2. zaciętość – m.in. skupienie psa, rzucanie się na wabik, stale próby jego złapania nawet kosztem utraty równowagi,
3. inteligencja – wybór przez psa trasy pościgu względem wabika,
4. zręczność,
5. kondycja,
Punkty sumowane są z dwóch biegów i pies, który uzyska ich najwięcej, zostaje zwycięzcą.
Warunki dopuszczenia do startów w wyścigach terenowych chartów
Aby pies mógł biegać w oficjalnych wyścigach terenowych, musi posiadać licencję coursingową lub wyścigową. Podczas biegów licencyjnych coursingowych pies musi wykazać się możliwością przebiegnięcia całej trasy w kagańcu i czapraku najpierw sam, a potem w towarzystwie psa tej samej rasy (jeśli nie jest to możliwie, dopuszcza się psa innej rasy) posiadającego ważną licencję.
Sport czy hazard?
Mówiąc o wyścigach chartów, a zwłaszcza ich torowej odmianie, nie sposób nie wspomnieć, że w niektórych krajach np. USA, Australii, czy Hiszpanii sport ten jest przedmiotem zakładów bukmacherskich. Niestety wiążę się to z wieloma kontrowersjami i pytaniami odnośnie dobrostanu zwierząt traktowanych jako maszynki do zarabiania pieniędzy. Na szczęście normy FCI zabraniają tego typu praktyk, stąd zawody odbywające się pod ich patronatem, są organizowane jedynie jako hobby i sposób na zaspokojenia naturalnej potrzeby ruchu u tej wyjątkowej grupy psów.