Pies pasterski z Szar Płaniny inaczej sarplaninac, to przedstawiciel molosów typu górskiego, który niegdyś był popularnym pomocnikiem pasterzy w górzystych rejonach południowo-wschodniej Jugosławii. Nieustraszony i idealnie przystosowany do ciężkich warunków, chronił stada przed drapieżnikami takimi jak wilki, rysie, a nawet niedźwiedzie.
Sarplaninac – historia
Dokładne pochodzenie sarplaninac nie jest znane. Podejrzewa się, że pochodzą one od molosów przybyłych na teren Europy z Azji. Początkowo świat poznał je jako owczarka iliryjskiego, bo pod taką nazwą sarplaninac został uznany jako rasa przez FCI w 1939 roku.
Jednak w praktyce okazało się, że istnieją dwa typy psów określanych tą nazwą. Jeden z nich występował w masywie Krasu, a drugi w Szar Płaninie. W efekcie Związek Kynologiczny Jugosławii złożył odpowiedni wniosek do FCI i oba te psy zostały rozdzielone i uznane jako odrębne rasy. W ten sposób psy z Szar Płaniny zostały określone jako „jugosłowiański pies pasterski z Szar Płaniny”, a psy z Krasu jako „owczarek kraski”.
Do roku 1970 roku wywóz sarplaninac z ówczesnej Jugosławii był zabroniony. Jednak z czasem i otwarciem na świat, psy tej rasy zaczęły pojawiać się również w dalszych państwach Europy, a także poza jej granicami. Amerykański związek kynologiczny (UKC) uznał sarplaninac w 1995 roku.
Sarplaninac zyskał uznanie nie tylko jako pomocnik pasterzy. W swoich rodzimych stronach był również wykorzystywany jako pies służbowy przez policję oraz wojsko.
Sarplaninac – wygląd
Pies pasterski z Szar Płaniny to masywny i proporcjonalnie zbudowany przedstawiciel molosów. Jego gęsta, długa i twarda szata podkreśla zwartą budowę ciała. Psy tej rasy osiągają około 62 cm w kłębie i masę 35 – 45 kg. Nieco mniejsze suki przeciętnie mierzą 58 cm i osiągają wagę 30 – 40 kg. Tułów sarplaninac jest nieco dłuższy niż wysokość w kłębie.
Jako proporcjonalna do tułowia głowa, stanowi około 40% wysokości w kłębie. Szeroka, z wyraźną bruzdą środkową czaszka jest trochę wypukła i zaokrąglona. Łuki brwiowe są słabo rozwinięte a guz potyliczny niewidoczny. Grzbiet nosa jest prosty, a sam nos jest duży i czarny.
Oczy mają kształt migdała i są barwy ciemnej lub jasnej brązowej. Sarplaninac ma spokojne, ale przeszywające spojrzenie. Uszy są w kształcie litery V. Przylegają one blisko do policzków i są pokryte gęstym, krótkim włosem.
Gruba i dobrze umięśniona szyja pokryta jest gęstą i twardą sierścią tworzącą kryzę. Grzbiet jest prosty i szeroki, może lekko opadać w kierunku zadu. Sam zad jest średniej długości i opadający. Charakteryzuje go dobre umięśnienie. Klatka piersiowa jest głęboka, a mostek sięga łokcia.
Ogon sarplaninaca jest długi i sięga co najmniej stawu skokowego. Jest on gruby u nasady i zwęża się ku końcowi. Pies nosi go w kształcie szabli. Gdy pies jest pobudzony, skręca się on jeszcze mocniej i może unosić się ponad grzbiet.
Sierść sarplaninac jest krótka na głowie, uszach i przedniej stronie nóg. Na szyi, zadzie, udach i tylnej stronie nóg oraz na ogonie jest długa i dość twarda. Podszerstek jest obfity, ale krótki i delikatny. Umaszczenie jest jednobarwne od koloru białego do ciemnobrunatnego. Najbardziej pożądany odcień to żelazisto szary po ciemnoszary.
Białe plamy i znaczenia są niedopuszczalne poza małymi znaczeniami na piersiach i palcach, jednak nie są one pożądane. Wierzch głowy, szyi i grzbietu ma ciemniejszy odcień. Na kończynach maść rozjaśnia się do brudno białej lub żółtawo szarej. Przejście umaszczenia musi być stopniowe, bez wyraźnych granic między kolorami.
Sarplaninac – charakter
Psy pasterskie z Szar Płaniny charakteryzują się mocnym, niezależnym, zrównoważonym charakterem. Są pewne siebie i odważne. Jako psy pilnujące stada nie raz musiały stawiać czoła drapieżnikom. Nie są jednak zaczepne i nie powinny niepotrzebnie prowokować konfliktów. Nieprzekupne i oddane właścicielowi, mogą jednak być także nieco uparte. To doskonałe psy stróżujące, nieufne wobec obcych. W młodym wieku wymagają więc odpowiedniej socjalizacji oraz konsekwentnego wychowania.
Sarplaninac – zdrowie
Rasa ta nie ma zbyt wielu problemów ze zdrowiem. Jak u każdej dużej rasy może występować dysplazja stawu biodrowego i łokciowego. Należy również uważać na możliwość wystąpienia skrętu jelit.
Sarplaninac – pielęgnacja
Choć pielęgnacja sarplaninaca nie jest skomplikowana, to wymaga on szczotkowania kilka razy w tygodniu, a w okresie lnienia nawet częściej, aby zachować sierść w czystości i bez martwego włosa. Oprócz tego należy kontrolować stan uszu i pazurów, a także zębów.
Sarplaninac – dla kogo?
Pies pasterski z Szar Płaniny to rasa dla osób doświadczonych i posiadających odpowiednie warunki dla tych psów. Ze względu na swoje rozmiary i naturalne przystosowanie do trudnych, górskich warunków, sarplaninac najlepiej będzie się czuł w gospodarstwie lub w domu z ogrodem. Rasa ta wymaga odpowiedniego wychowania oraz zapewnienia codziennej dawki ruchu.