Uznawany za najstarszą bałkańską rasę, tornjak w dawnych czasach pilnował stad owiec przed drapieżnikami w rejonach górskich Bośni-Hercegowiny i Chorwacji. Dzisiaj niewiele już psów pełni tę funkcję, jednak ze względu na swój wspaniały charakter, tornjak dla wielu miłośników rasy, stał się po prostu psem rodzinnym.
Tornjak – historia
Dokładne pochodzenie rasy nie jest znane. Niektóre źródła sugerują, że płynie w ich żyłach krew mastiffów tybetańskich. Pierwsze wzmianki w literaturze o tych bałkańskich psach pasterskich pochodzą z 1067 i 1374 roku. Wtedy były one popularnymi pomocnikami paserzy i obrońcami dla licznych stad owiec. Jednak z biegiem czasu zapotrzebowanie na psy tego typu zaczęło się zmniejszać, aż do momentu, w którym rasa o mało co całkowicie nie wyginęła.
Na szczęście grupa miłośników w 1972 roku podjęła się próby odtworzenia rasy, szukając wśród pasterzy z Bośni-Hercegowiny i Chorwacji psów w pierwotnym typie rasy. Poszukiwania zakończyły się sukcesem i w 1978 rozpoczęły się kontrolowane prace hodowlane.
W roku 2006 rasa została wstępnie uznana przez FCI. Po kolejnych 10 latach, czyli w 2016 uzyskała całkowitą akceptację. Jednym z ważnych momentów w procesie popularyzacji rasy był także rok 2018, gdzie tornjak został wybrany na maskotkę Mistrzostw Europy Piłki Ręcznej, które odbywały się w Chorwacji.
Tornjak – wygląd
Tornjak to pies duży, mocny i proporcjonalnie zbudowany. Jego sylwetka wpisuje się w kwadrat, a jego długość nie może przekraczać wysokości o więcej niż o 8%. Psy osiągają w kłębie 65 – 70 cm. Suki są nieco niższe i przeciętnie mają od 60 do 65 cm.
Głowa Tornjaka jest wydłużona, a proporcję między kufa a mózgoczaszką wynoszą 1 do 1. Duży o szerokich nozdrzach nos jest ciemno pigmentowany, a jej kolor odpowiada umaszczeniu psa. Ciemne oczy są w kształcie migdału, a średniej wielkości uszy, załamane i wiszące są w kształcie trójkąta.
Na średniej długości szyi występuje obfita sierść, tworząca kryzę. Grzbiet jest krótki i średniej szerokości. Klatka piersiowa tornjaka jest bardzo pojemna, głęboka i szeroka. Sięga co najmniej łokcia. Brzuch jest dobrze umięśniony, a linia dolna stopniowo wznosi się ku tyłowi. Wysoko osadzony, długi ogon w spoczynku swobodnie zwisa, jednak w ruchu pies unosi go powyżej grzbietu. Ogon jest również obficie owłosiony, z włosami tworzącymi pióropusz.
Włos okrywowy tornjaka jest długi, gęsty i prosty z wyjątkiem kufy i partii twarzowej aż do wysokości uszu, nad uszami i przednich stron nóg i łap. Na łopatkach i grzbiecie sierść może tworzyć falę. Najdłuższy włos występuje jednak na zadzie. Na szyi tworzy on gęstą kryzę, na udach długie, obfite portki. Długa sierść może także występować na tylnej stronie śródstopia. Jako że pierwotnie psy tej rasy żyły w górach, są one bardzo dobrze przygotowane do surowych warunków klimatycznych. Zimą ich podszerstek jest długi, bardzo gęsty i wełnisty.
Umaszczenie tornjaka jest łaciate. Łaty są wyraźnie od siebie odgraniczone, w różnych, jednolitych kolorach. Podstawowym kolorem jest jednak zazwyczaj biały, choć zdarzają się psy o umaszczeniu płaszczowym, gdzie kolor biały ogranicza się tylko do szyi, głowy i kończyn. Z drugiej strony niektóre osobniki są prawie całe białe, z niewielkimi tylko latami.
Tornjak – charakter
Mimo swoich gabarytów i pewności siebie tornjaki to psy dobrze odnajdujące się w społeczności zarówno zwierząt, jak i ludzi. Są zrównoważone, przyjazne i opanowane. W sytuacji zagrożenia bez wahania staną jednak w obronie właściciela i jego rodziny. Mają również silnie rozwinięty instynkt stróżujący.
Psy tej rasy chętnie poddają się szkoleniu, mają doskonałą pamięć i są inteligentne, co sprawia, że łatwo się uczą. Dobrze dogadują się z również z innymi zwierzętami oraz z innymi psami. Nie powinny wszczynać niepotrzebnych konfliktów. Przywiązują się do właściciela i jego rodziny i są im bardzo oddane.
Rasa jest średnio aktywna fizycznie, choć potrzebuje odpowiedniej dawki ruchu, aby pozostać w dobrej kondycji.
Tornjak – zdrowie
Oprócz dysplazji stawu łokciowego i biodrowego, na które są narażone z racji swoich gabarytów, tornjaki to psy nieobciążone specyficznymi chorobami genetycznymi. Długość ich życia to zazwyczaj 9 – 11 lat.
Tornjak – pielęgnacja
Jego długa, gęsta sierść wymaga czesania 1-2 razy w tygodniu. Poza tym nie potrzebuje żadnych skomplikowanych zabiegów pielęgnacyjnych oprócz standardowego dbania o stan uszu i pazurów.
Tornjak – dla kogo?
Tornjak ze względu na swój zrównoważony i socjalny charakter odnajdzie się w roli psa rodzinnego pod warunkiem, że zostaną zapewnione mu odpowiednie warunki. Z oczywistych powodów będzie się on lepiej czuł w domu z ogrodem niż w bloku, jednak nie należy zapominać, że jest to pies przede wszystkim lubiący być przy człowieku. Psy tej rasy sprawdzą się również jako towarzysze spacerów i nie za intensywnych aktywności dla osób chcących mieć wiernego i oddanego przyjaciela.